6. Prawoznawstwo - modalności deontyczne

podział modalności deontycznych

1 podstawowe 2 pochodne

modalność podstawowa

kwalifikacja zachowania jakiegoś podmiotu jako nakazanego, zakazanego, będącego przedmiotem obowiązku, fakultatywnego, dozwolonego, indyferentnego

czyn fakultatywny

czyn, który nie jest danemu podmiotowi przez określoną normę nakazany

czyn dozwolony

czyn, który nie jest danemu podmiotowi przez określoną normę zakazany

czyn indyferentny

czyn, który jest zarazem dozwolony i fakultatywny - nie jest ani nakazany ani zakazany

modalność pochodna

kwalifikacja zachowania pewnego podmiotu ze względu na to, że obowiązująca norma prawna nakazuje jakiemuś innemu podmiotowi dokonać czynu wpływającego na sytuację prawną podmiotu 1 albo mającego związek z jego pozycją

modalności pochodne

kompetencja, uprawnienie, wolność prawni chroniona

kompetencja

sytuacja prawna podmiotu A - jest on upoważniony do dokonania określonej czynności konwencjonalnej ze względu na obowiązującą normę kompetencyjną, wtedy jakiś podmiot B ma obowiązek zachować się w określony sposób, jeśli podmiot A dokona tej czynności

uprawnienie

sytuacja prawna podmiotu A, która polega na tym, że obowiązująca norma prawna nakazuje podmiotowi B wykonać na rzecz A pewne świadczenie korzystne dla A

wolność prawnie chroniona

sytuacja prawna podmiotu A, która polega na tym, że obowiązująca norma prawna nakazuje wszystkim podmiotom nie-A zaniechać ingerencji w sferę objętą wolnością, bez zgody A

uprawnienie wg Ziembińskiego - 1

jakieś zachowanie nie jest zakazane przez daną normę, czy też nie zakazane przez żadną normę danego systemu prawnego - brak nakazu i zakazu

uprawnienie wg Ziembińskiego - 2

sytuacja kogoś, wobec kogo inny podmiot jest zobowiązany do określonego zachowania się, zachowania korzystnego - świadczenia polegającego na odpowiednim działaniu czy zaniechaniu oddziaływania na sprawy podmiotu uprawnionego

uprawnienie wg Ziembińskiego - 3

sytuacja podmiotu, który ma kompetencję do dokonania czynności konwencjonalnej doniosłej prawnie, której dokonanie ustanowi, zaktualizuje, zdezaktualizuje, uchyli obowiązek innych podmiotów

złożone sytuacje prawne

sytuacje prawne powstałe ze względu na stosownie uporządkowane zespoły modalności prostych oraz pochodnych - przywilej, immunitet, roszczenie

przywilej

złożona sytuacja prawna podmiotu B, obowiązujące normy nakazują świadczyć na rzecz B więcej niż na rzecz innych podmiotów lub zwalniają ten podmiot od pewnych obowiązków czy świadczeń, gdy pozostałe podmioty ze zwolnienia nie korzystają

immunitet

złożona sytuacja prawna podmiotu B, polega na tym, że podmiot B jest zwolniony od podlegania czynności konwencjonalnej podmiotu A, podczas gdy inne podmioty tej kompetencji podlegają

roszczenie

złożona sytuacja prawna podmiotu B, ma on uprawnienie, ale obowiązany do świadczenia na jego rzecz podmiot A nie spełnia świadczenia dobrowolnie i wtedy dla B aktualizuje się kompetencja aby domagać się od organów państwa działań interwencyjnych wobec A

Podział praw człowieka i obywatela ze względu na ich cechy formalne

1 wolności 2 prawa człowieka pierwszej generacji 3 prawa człowieka drugiej generacji

wolności

z punktu widzenia formalnego stanowią wolności prawnie chronione, które są wzbogacone o kompetencję jednostki do zwrócenia się do organu państwa o udzielenie ochrony prawnej w razie naruszenia strefy tej wolności

prawa człowieka pierwszej generacji

prawa polityczne, które gwarantują uczestnictwo jednostki w życiu politycznym i społecznym. Z punktu widzenia formalnego stanowią kompetencje do dokonywania czynności konwencjonalnych, przez które powstają bądź aktualizują się obowiązki organów państwa

prawa człowieka drugiej generacji

prawa socjalne, ekonomiczne i kulturalne, które z punktu widzenia formalnego stanowią uprawnienia, bowiem dają się sprowadzić do obowiązku państwa do dokonania określonych świadczeń na rzecz jednostki

adekwatność tekstu prawnego

prawodawca chce by z tekstu prawnego odczytano normy prawne, które pragnął wyrazić

definicje legalne

wyrażenia zawarte w tekście prawnym, które wyznaczają określone rozumienie obecnych w tym tekście terminów

podział definicji legalnych ze względu na powód zamieszczenia

1. definicje dla usunięcia wieloznaczności 2 dla usunięcia lub ograniczenia nieostrości wyrażenia 3 dla objaśnienia znaczenia 4 dla nadania nowego znaczenia

podział definicji legalnych ze względu na funkcje

1 definicje sprawozdawcze 2 definicje projektujące (regulujące i konstrukcyjne)

podział definicji legalnych ze względu na miejsce zamieszczenia

1 zamieszczane osobno w przepisie 2 definicje agregatowane 3 definicje zebrane w osobny rozdział

podział definicji legalnych ze względu na budowę

1 definicje równościowe klasyczne 2 definicje równościowe nieklasyczne 3 definicje nierównościowe

zasady regulujące zasięg definicji legalnych - 1

1 podstawowym zasięgiem definicji jest akt, w którym jest zawarta 2 definicja z przepisów ogólnych wiąże w całym akcie, a z przepisów określonego działu tylko w jego obrębie

zasady regulujące zasięg definicji legalnych - 2

1 definicja legalna zawarta w ustawie wiąże też akty wykonawcze 2 definicje legalne zawarte w kodeksie/prawie wiążą też w innych aktach z danej dziedziny, chyba że w ustawie wskazano inaczej

zwroty nieostre

zwroty charakteryzujące się tym, że mimo zapoznania się z cechami danych obiektów, nie o każdym umie się orzec, czy jest desygnatem danego sformułowania - czy wchodzi do jego zakresu

luz decyzyjny (nie-definicja)

podmiot stosujący prawo może arbitralnie kwalifikować obiekty jako desygnaty zwrotu nieostrego, ale musi wskazać granice pasa nieostrości oraz uzasadnić kwalifikację

granice swobody rozstrzygnięcia

wskazują nieprzekraczalne granice, w ramach których musi się mieścić rozstrzygnięcie organu stosującego prawo