Moja lekcja

POŻYCZKA

kontrakt w którym dłużnik otrzymuje od wierzyciela określoną ilość rzeczy zamiennych na WŁASNOŚĆ z obowiązkiem zwrotu takiej samej ilości rzeczy tej samej natury i jakości

UŻYCZENIE

bezpłatne korzystanie z cudzej rzeczy w zakresie ustalonym przez strony w każdym razie bez prawa do pobierania pożytków. Przedmiot- rzecz niezużywalna, zużywalna tylko jeżeli ma służyć na pokaz.

PRECARIUM

na prośbę petenta (prekarzysty) druga osoba zezwala na używanie swojej rzeczy, ale tylko w granicach własnego upodobania, z możliwością pobierana pożytków

PRZECHOWANIE (DEPOSITUM)

obowiązek bezpłatnego przechowania rzeczy cudzej ruchomej.

KONTRAKT ZASTAWU RĘCZNEGO

kontrakt w którym zastawca wydał zastawnikowi jakąś rzecz w posiadanie na zabezpieczenie istniejącego już długu, a zastawnik zobowiązał się wydać zastawcy tą rzecz w razie spłaty długu lub też wydać zastawcy nadwyżkę ponad ten dług, uzyskaną ze sprzedaży

STYPULACJA

ustne przyrzeczenie spełnienia świadczenia złożone w formie bezpośredniej wymiany pytania i odpowiedzi pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem

SPRZEDAŻ (emptio venditio)

kontrakt w którym sprzedawca zobowiązał się dostarczyć kupującemu umówioną rzecz, a kupujący zobowiązał się zapłacić za nią ustaloną cenę

EWIDENCJA (evictio)

następowała wtedy, gdy osoba trzecia zrealizowała swoje prawo rzeczowe w procesie przeciw nabywcy (evincere) i odebrała mu rzecz obciążoną wadą

NAJEM (locatio conductio)

prawna forma korzystania z cudzych rzeczy i usług

SPÓŁKA (societas)

związek dwóch lub więcej wspólników, którzy zobowiązali się dążyć do osiągnięcia wspólnych celów z reguły zarobkowych przy użyciu POŁĄCZONYCH ŚRODKÓW personalnych i rzeczowych

ZLECENIE (mandatum)

przyjmujący zlecenie (mandatariusz) zobowiązał wobec dającego zlecenie (mandant, mandator) do bezpłatnego wykonania określonych czynności

KONTRAKT ESTYMATORYJNY

jedna storna oddawała drugiej do sprzedaży rzecz oszacowaną, przy czym odbiorca zobowiązywał się bądź to zapłacić sumę wynikającą z oszacowania, bądź też zwrócić daną rzecz

ZAMIANA (permutatiorerum)

dwie osoby wymieniają bezpośrednio (bez użycia pieniędzy) jedną rzecz na inną rzecz.

UGODA (transactio)

umowa w której jedna strona zrzekała się wątpliwego uprawnienia lub rezygnowała z prowadzenia niepewnego procesu w zamian za PRZYRZECZENIE ustępstwa z drugiej strony

DAROWIZNA (donatio)

jednostronne przesunięcie majątkowe pomiędzy dwiema osobami bez ekwiwalentu

KRADZIEŻ (furtum)

umyślny zabór rzeczy cudzej dla osiągnięcia korzyści i bądź to rzeczy samej, bądź też jej używania lub posiadania.

RABUNEK (rapina)

kradzież gwałtowna dokonana siłami uzbrojonej bandy

ZNIEWAGA (iniuria)

bezpłatne naruszenie osobowości człowieka wolnego

PORĘCZENIE STYPULACYJNE

przyjęcie odpowiedzialności za cudzy dług poprzez stypulacje dokonaną między wierzycielem a poręczycielem.

INTERCESJA

wszelkiego rodzaju przejęcie odpowiedzialności za cudzy dług

NOWACJA

"odnowienie" istniejącego zobowiązania. Nowy wierzyciel przyjmował od dłużnika stypulacyjne przyrzeczenie spełnienia tego samego świadczenia, które należało się dawnemu wierzycielowi.

CESJA

przeniesienie wierzytelności na inną osobę przez czynność prawną. Dotychczasowy wierzyciel- CEDENT. Nowy- CESJONARIUSZ.

RES MANCIPI

rzeczy szczególnie wartościowe: grunty położone w Italii (wraz z budynkami), niewolnicy, zwierzęta (woły, konie, osły, muły), służebności gruntów wiejskich

RES NEC MANCIPI

np: pieniądze, sprzęty domowe, inne zwierzęta, wszystko co nie w res mancipi

RES CORPORALES

rzeczy materialne "których można dotknąć", np grunt, niewolnik, szata

RES INCORPORALES

"rzeczy których nie można dotknąć" "rzeczy niematerialne" twory abstrakcyjne, istniały w oparciu o prawo obowiązujące. Uprawnienia majątkowe, uznawane i chronione, w innych tekstach klasycznych, iura.

POSIADANIE

faktyczne władztwo osób nad rzeczami.

POSSESSIO CIVILIS

władztwo faktyczne sprawowane corpore, ale z wolą podobną do woli właściciela tzn. z zamiarem zatrzymania rzeczy posiadanej wyłącznie dla siebie i w oparciu o podstawę uznaną przez prawo cywilne.

POSSESSIO NATURALIS (DETENTIO)

władztwo faktyczne sprawowane corpore, ale nie wywierające skutków anu w sferze prawa cywilnego, tak jak possessio civilis, anie w sferze prawa pretorskiego.

POSSESSIO AD INTERDICTA

posiadanie uznane i chronione według prawa pretorskiego

WŁASNOŚĆ KWIRYTARNA

własność uznana i chroniona według prawa cywilnego

WŁASNOŚĆ BONITARNA

własność uznana i chroniona według prawa pretorskiego

WSPÓŁWŁASNOŚĆ

współudział większej liczby o.\sób w prawie własności na jednej rzeczy

MANCYPACJA

" wymiany: z jednej strony rzecz, z drugiej zapłata w prymitywnej postaci nieforemnych lub formowanych kawałków kruszcu, odważanych na wadzę

IN IURE CESSIO

formalne odstąpienie jakiegoś prawa przed sądem.

TRADITIO

sposób przenoszenia władzy nad rzeczami przez wydanie ich z ręki do ręki

ZASIEDZENIE

nabycie własności na skutek ciągłości posiadania przez czas określony prawem

ZAWŁASZCZENIE

nabycie własności przez objęcie w tym celu w posiadanie rzeczy niczyjej

REI VINDICATIO

powództwo windykacyjne służyło kwirytarnemu właścicielowi rzeczy do "wydobycia" jej od osoby nieupoważnionej

UŻYTKOWANIE

prawo używania cudzych rzeczy i pobierania z nich pożytków z zachowaniem substancji rzeczy

USUS

PRAWO UŻYWANIA CUDZEJ RZECZY, Z POBIERANIEM CO NAJWYŻEJ TYLKO CZĘŚCI POŻYTKÓW

HABITATIO

"prawo mieszkania", a zatem jeszcze bardziej zacieśniona odmiana usus, tutaj bez prawa do pobierania pożytków

OPERAE SERVORUM ET ANIMALIUM

prawo korzystania z cudzych niewolników i zwierząt

SERVITUS

prawa na rzeczy cudzej ściśle ograniczone co do treści i chronione za pomocą actiones in rem.

EMFITEUZA

dziedziczna i zbywalna dzierżawa cudzych gruntów, prawo rzeczowe o treści zbliżonej do prawa własności.

ZASTAW

ograniczone prawo rzeczowe przysługujące wierzycielowi na cudzej rzeczy w celu uzyskania z neij zaspokojenia należności niepokrytej przez dłużnika.

Pignus

wydanie rzeczy zastawionej wierzycielowi, al bez przeniesienia własności

Fiducia

dłużnik przenosił na wierzyciela własność rzeczy przez mancipatio lub in iure cessio. Do abstrakcyjnego aktu przeniesienia dołączano jednak osobną umowę "powierniczą" (pactum fiduciae)

Hipoteka

zastaw umowny, zabezpieczenie interesów wielkich właścicieli ziemskich, którzy osiedlali na swoich gruntach drobnych dzierżawców.

ZASTAW ANTYCHRETYCZNY (antichresis)

upoważnienie wierzyciela do pobierania pożytków z rzeczy oddanej mu w zastaw

ZASTĘPSTWO BEZPOŚREDNIE

przedstawiciel działa w cudzym imieniu i skutki jego działania spadają wprost na reprezentowanego

ZASTĘPSTWO POŚREDNIE

zastępca działa na zewnątrz wobec osób postronnych, we własnym imieniu, z dokonanych czynności nabywa zrazu dla siebie i zobowiązuje się sam. Skutki swoich czynności przenosi dopiero w drodze wtórnej czynności na zastąpionego

COLONI

drobni dzierżawcy gruntów rolnych, początkowo wolni, ale w okresie dominatu trwale przytwierdzeni do ziemi

zdlonosc prawna

to zdolnosc do tego, aby byc juz podmiotem praw i obowiazkow (zakres prawo prywatne)

zdolnosc do czynnosci prawnych

zdolnosc do tego, aby za pomoca czynnosci prawnych kształtowac sytuacje prawną wlasną lub innych osób

PECULIUM

zespół wartości majątkowych początkowo wydzielony w bydle (pecus) który właściciel powierzał niewolnikowi w zarząd, sam zachowując przy tym prawo własności i możliwości każdoczesnej likwidacji ademptio peculii

Pożytki

płody naturalne, pobrane w drodze normalnej eksplotacji gospodarczej rzeczy przynoszących pożytki

prawo oparcia budynku o istniejaca juz sciane

servitus oneris ferendi

prawo wpuszczenia belki podtrzymujacej w budynek sasiada

servitus tigini immitendi

prawo okapu, czyli kierowania wody des czowej na grunt sasiada

servitus stillicidi

ograniczenie budowy na swoim gruncie do określonej wysokosci

servitus altius non tollendi

służebności nie polegaja na działaniu

servitus in faciendo consistere nequit

nie mozna miec sluzebnosci na sluzebnosci

servitus servitutuis esse non potest

sluzebnosci nalezy wykonywac ogladnie

servitutibus civiliter utendum est

nikt nie moze miec sluzebnosci na wlasnej rzeczy

nemini res sua servit

delikty prywatne

kierowane bezposrednio przeciw interesom majatkowym jednostkowym i osobistym, naleza do dziedziny prawa prywatwngo. poszkodowany nikekiedy ma wybor sciganie sprawvy na dpk, a dochodzenie strat w pc

odpowiedzialnosc sprawcy z tytulu deliktu prywarnego

granice odp: scisle oznaczone i kontrlowanr ptxrx panstwo. zindywidualizowana, stawki karne usatlano i p(kwotach oznaczanycj sztywno, rlastycznie (2,3,4 krotna wartosc rzeczy) prywanty charakter kar p, tylko dla poszkodowanego. funkcja odszkodowawvza kar

procesowa ochrona, delikty

powodztwa: karne, odszkodowawcze, mieszane (podzkodowani dochodza swych praw przez te powodztwa)

Powodztwo karne (poenales)

wytoczyc tylko przeciw samemu sprawcy deliktu (nie spadkobiercq), spadkobiercy poszkodowanego legitymowani do (szkoda w majatku) zniwaga (tylko pokrzywdzony, mie przechodzi na dziedzocow), pretensje do sprawcy jako osoby fizycznej, mozna wnosic kumulatyw

funkcja i znaczenie zobowiazan z deliktu

ochrona osob i majatk intetesow, chroni uklad stosunkow majat przed gwalt zmianami, dobra produkcyjne, obrot prawny, poszkodowania wierzycieli

kradziez

nie tylko calkowity zabor rzeczg, bezprawne posluzenie sie nia, kradziez uzywania, posiadanja rzeczy wlasnej- wlasciciel samowolnje odbiera rzecz uprawnianemu posiadaczowi

furtum manifestum

furtum manifestum-chłosta+pod własność poszkodowanego; nocą/z bronią-można zabić

furtum nec manifestum

kradziez wykryta w inny sposob, sankcja podowojna wartosc rzeczy, kara prywatna

poszkodowany przez kradziez (actio furti)

powodztwo penalne i odszkodowawcze, p- kradzierz fm o 4 i kfnm o 2 wartosc rzeczy skradzionej, kazdego z ucz oddziwlnie o to samo, kumul, mize wniedc cusgodia, infamia.

ochrona tego z kradzieży (charakter odszkodowawczy)

obowiązek zwórcenia poszkodowanemu rzweczy skradzionej,

LEX AQUILIA

ustystematyzowana wdlg 3 rozdziałow, zachowaly sie 2, 1 regulowal sprawy zabicia cudzego niewolnika lub czwr zwierzecia domowego(szkody szczegolnie dotkilwe) inne szkody, zranienie niewolnika

Pierwotne nabycie posiadania

jeżeli nabywca nie wywodzi swego prawa od poprzednika. Zawłaszczenie, wszystko co na zmp, mienie od nieprzyjaciela, rzeczy porzucone swiadomie przez wlasciecela

Polaczenie rzeczy

przesuniecie zakresu wartosći, polaczenie nzn, rzn, rzr

Nieruchomości z nieruchomościami

powstaja przez wody plynace w Italii, alluvio przymulisko, avulsio oderswisko

przymulisko

powieszkesznie jednego gruntu kosztem drugiego przez lagodne dzialanie rzeki. zmiana wlasności wraz ze zmianami naturalnymi

oderwisko

gwałtowne oderwanie przez rzeke cęści gruntu i przylaczeniu jej do gruntu innego wlasciciela. wlasnosc rozszra sie na przybytek dopiero wtedy gdy polaczenie stanie sie trwale

rzeczy ruchome z ruchomymi

skutki akcesji przyjmowano w tedy gdy polaczenie bylo odpowiednio trwale i gdy istniala nieownosc polaczonych rzeczy. spawanie, lutowanie, zlanie plynow wspolwlasnosc, zmieszanie rzeczy zamiennych tez

przetworzenie rzeczy

obrobka cudzego materialu, bez por z wlascicielem, powstaje nowa rzecz, winogrono na wino, kto wlasciciel MEDIA SENTENTIA, jezeli da sie przywr pop st wlasc wlas mater, jezeli nie nowa rzecz dla przetworcy