→ Łacina Paremie (długie Bez Opisu) → Börja lära dig

Fråga		Svar
Male nostro iure uti non debemus börja lära sig		nie powinniśmy źle korzystać z naszego prawa
Lex retro non agit börja lära sig		prawo/ustawa nie działa wstecz
Pacta sunt servanda börja lära sig		umów należy dotrzymywać;
Audiatur et altera pars börja lära sig		niech będzie wysłuchana i druga strona
Volenti non fit iniuria pl. börja lära sig		Chcącemu nie dzieje się krzywda
Clara non sunt interpretanda börja lära sig		nie dokonuje się wykładni tego, co jasne
interpretatio cessat in claris börja lära sig		łac. wykładnia kończy się wtedy, gdy osiągamy jasność
Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse haberet börja lära sig		nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw niż sam posiada
Ignorantia iuris nocet börja lära sig		nieznajomość prawa szkodzi)
1. Fas börja lära sig		prawo boskie, też ‘właściwe postępowanie’; historycznie oznaczało wszelkie reguły, które łączono z funkcjonowaniem dawnej religii rzymskiej, w późniejszym okresie (od VI w p.n.e. oznaczało prawo sakralne.
2. Ius börja lära sig		prawo świeckie, od VI w p.n.e. oznaczenie prawa świeckiego.
3. Lex börja lära sig		ustwa, prawo pozytywne, prawo ustawowe; najwęższe znaczenie pojęcia prawa, pierwszym znaczeniem tego słowa była ustawa, prawo świeckie przyjęte w formie ustawy.
4. Contra ius fasque börja lära sig		przeciw prawu boskiemu i ludzkiemu
5. Fas est börja lära sig		jest rzeczą godziwą
6. Per fas et nefas börja lära sig		wszelkimi środkami godziwymi i niegodziwymi
7. Ius est ars boni et aequi börja lära sig		Prawo jest sztuką tego, co dobre i słuszne
8. Ius recipsit aequitatem börja lära sig		prawo ma na względzie sprawiedliwość
9. Ius et fraus nonquam cohabitant börja lära sig		Prawo i działanie podstępne nigdy nie współistnieją
10. Male iure nostro uti non debemus börja lära sig		Nie powinniśmy źle korzystać z naszego prawa
11. Summum ius summa iniura börja lära sig		szczyt prawa to szczyt bezprawia
12. Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi börja lära sig		sprawiedliwość jest stałą i niezmienną wolą przyznania każdemu należnego mu prawa
13. Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere börja lära sig		Nakazy prawa są następujące: żyć uczciwie, drugiemu nie szkodzić, każdemu oddać co mu się należy
14. Non omne quod licet honestum est börja lära sig		Nie wszystko, co dozwolone, jest uczciwe
15. Ius naturale börja lära sig		prawo naturalne, reguły odpowiadające rozumowi
16. Ius gentium börja lära sig		prawo rodów, reguły prawne, które porządkują relacje między suwerennymi państwami, prawo międzynarodowe, prawo rodów
17. Ius civile börja lära sig		prawo obywatelskie, stworzone przez obywateli dla obywateli
18. ius commune börja lära sig		prawo powszechne, reguluje wspólne dla różnych krajów europejskich
19. Ius sanguinis börja lära sig		właściwe jest prawo kraju pochodzenia, prawo krwi
20. Ius soli börja lära sig		właściwym porządkiem prawnym jest porządek kraju, w którym się znajdujemy, prawo ziemi
21. Ius publicum börja lära sig		prawo publiczne
22. Ius privatum börja lära sig		prawo prywatne
23. Publicum ius est quod ad statum rei romanae spectat, privatum quod ad singulorum utilitatem börja lära sig		Prawem publicznym jest to, które dotyczy spraw państwa rzymskiego, prywatnym zaś to, które ma na względzie korzyść jednostek
24. Ius publicum privatorum pactis mutari non potest börja lära sig		Prawo publiczne nie może być zmieniane umowami osób prywatnych
25. Privatorum conventio iuri publico non derogat börja lära sig		umowa prywatna nie uchyla prawa publicznego
26. Ius cogens börja lära sig		uprawnienia o charakterze bezwzględnym (czynność prywatna go nie zmienia i nie uchyla)
27. Ius dispositivum börja lära sig		uprawnienia o charakterze fakultatywnym/względnym (prywatna czynność może go zmienić i uchylić)
28. Ignorantia iuris nocet börja lära sig		nieznajomość prawa szkodzi
29. Ius civile vigilantibus scriptum est börja lära sig		Prawo cywilne jest tworzone dla osób starannych
31. Nec stultis solere succurri börja lära sig		Nie należy przyzwyczajać głupich, że będzie im się zawsze
32. Ius in personam börja lära sig		prawo względem osoby (służy nazwaniu sytuacji, w której określone uprawnienie, w chwili kiedy już powstaje, jest skuteczne tylko przeciwko jednej, ściśle określonej osobie)
33. Ius in rem börja lära sig		prawo względem rzeczy (służy nazwaniu sytuacji, w której określone uprawnienie, w chwili kiedy już powstaje, przysługuje przeciwko nieokreślonemu kręgowi przedmiotów)
34. Ius generale börja lära sig		uprawnienia o charakterze ogólnym
35. Ius speciale börja lära sig		uprawnienia o charakterze szczególnym
36. Ius apellationis börja lära sig		uprawnienia do wniesienia apelacji
37. Ius avocandi börja lära sig		prawo odwołania się
38. Ius provocationis börja lära sig		możliwość wniesienia zaskarżenia od wyroku karnego
39. Ius cavendi börja lära sig		uprawnienia do strzeżenia/chronienia, uprawnienia do podjęcia działań w celu ochrony obywateli i interesów państwa
40. Ius coercendi börja lära sig		uprawnienia do karcenia, państwo jest uprawnione do wymierzania kar
41. Ius gladii börja lära sig		uprawnienie do użycia siły zbrojnej (prawo miecza)
42. Ius disponendi börja lära sig		uprawnienia do rozporządzania
43. Ius possidendi börja lära sig		uprawnienia do posiadania/do faktycznego władania/korzystania z rzeczy
44. Ius fruendi börja lära sig		uprawnienia do czerpania korzyści
45. Ius acquisitum = Ius quaesitum börja lära sig		uprawnienia do nabycia czegoś
46. Dominus börja lära sig		właściciel
47. Ius utendi et fruendi börja lära sig		prawo do korzystania i pobierania korzyści z obiektu do którego mamy uprawnienia
48. Lex posterior derogat priori börja lära sig		ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą
49. Lex posterior generalis non derogat legi priori speciali börja lära sig		ogólna ustawa późniejsza nie uchyla wcześniejszej ustawy szczegółowej
50. Lex specialis derogat legi generali börja lära sig		ustawa szczególna uchyla ustawę ogólną
51. Lsuperior derogat legi inferiori börja lära sig		ustawa wyższa uchyla ustawę niższą
52. Lex retro non agit börja lära sig		ustawa patrzy w przyszłość, a nie w przeszłość, prawo nie działa wstecz = lex prospicit, non respicit
53. Cessante ratione legis cessat ipsa lex börja lära sig		Gdy ustaje przyczyna obowiązywania ustawy, traci moc sama ustawa
54. Lex iniusta non est lex börja lära sig		ustawa niesłuszna nie jest ustawą
55. Inter arma silent leges börja lära sig		wśród szczęku oręża milczą prawa
56. Nullum crimen sine lege börja lära sig		nie ma przestępstwa bez ustawy
57. Nulla poena sine lege börja lära sig		nie ma kary bez ustawy (formalna definicja przestępstwa)
58. Nullum crimen sine poena börja lära sig		nie ma przestępstwa bez kary (publiczny charakter przestępstwa)
59. Benignius leges interpretandae sunt, quo voluntas earum conservetur börja lära sig		ustawy są właściwiej interpretowane, gdy zachowuje się ich ducha
60. Scire leges non hoc est verba larum tenere, sed vim ac potestatem börja lära sig		Znać prawa to nie znaczy trzymać się słów ustawy, ale jej treści i mocy działania
61. In legibus magis simplicitas quam difficultas placet börja lära sig		W prawie podoba się bardziej prostota niż zawiłość
62. Consuetudo est optima legum interpres börja lära sig		Zwyczaj jest najlepszą wykładnią prawa
63. Ubi lex non distinquit, nec nos distinguere debemus = lege non distinguente nec nostrum est distinguere börja lära sig		tam, gdzie ustawa nie wprowadza rozróżnień nie powinniśmy my takich rozróżnień wprowadzać
64. Lex imperfecta börja lära sig		ustawa niedoskonała (brak sankcji)
65. Lex minus quam perfecta börja lära sig		ustawa mniej niż doskonała (opatrzona sankcją ale nie pozbawiająca ważności czynności)
66. Lex perfecta börja lära sig		ustawa doskonała (sankcja nieważności)
67. Lex plus quam perfecta börja lära sig		ustawa bardziej niż doskonała (sankcja nieważności i kara)
68. Minus quam perfecta lex est, quae vetat aliquid fieri, et si factum sit, non rescindit, sed poenam iniungit ei, qui contra legem fecit börja lära sig		Ustawa mądra jest to ustawa, która zakazuje czegoś, ale jeśli zostało dokonane, nie czyni nieważnym ale nakłada karę.
69. Lex causae börja lära sig		prawo właściwe w danej sprawie
70. Lex domicilii börja lära sig		prawo miejsca zamieszkania
71. Lex fori börja lära sig		prawo prawo miejsca siedzibysądu
72. Lex loci actus börja lära sig		prawo miejsca dokonania czynności
73. Lex loci celebrationis börja lära sig		prawo miejsca dokonania aktu uroczystego (ceremonii)
74. Lex loci contractus börja lära sig		prawo miejsca, w którym została zawarta umowa
75. Lex patriae börja lära sig		prawo ojczyste
76. Lex rei sitae börja lära sig		prawo położenia rzeczy
77. Hereditas börja lära sig		spadek
78. Bonum / bona börja lära sig		dobra majątkowe (majątek)
79. Res corporales börja lära sig		obiekt materialny
80. Res incorporales börja lära sig		obiekt niematerialny
81. Possessio börja lära sig		posiadanie/władztwo faktyczne
82. Dominium börja lära sig		własność
83. Iura in re aliena börja lära sig		prawo do rzeczy cudzej/ ograniczone prawa rzeczowe
84. Obligatio / obligationes börja lära sig		zobowiąznie
85. (...) hominum causa omne ius constitutum sit börja lära sig		Wszelkie prawo winno być stanowione ze względu na człowieka
86. Nasciturus pro iam nato habetur quitiens de commodis eius agitur börja lära sig		dziecko poczęte uważa się za już narodzone, o ile chodzi o jego korzyści
87. Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius quaeritur börja lära sig		tego, kto ma się urodzić, uznaje się za już urodzonego, ilekroć chodzi o jego korzyści
88. Matrimonium putativum börja lära sig		małżeństwo mniemane, nieważne
89. Matrimonium legitimum börja lära sig		małżeństwo wywołujące skutki prawne, zgodne z prawem, małżeństwo ważne
90. Matrimonium börja lära sig		małżeństwo
Ius quod ad personas pertinet börja lära sig		prawo, które dotyczy osób
91. Coniux börja lära sig		małżonek (ogólnie)
92. Maritus / vir/ vir + coniux börja lära sig		mąż
93. Marita / uxor börja lära sig		żona
94. Parentes / genitores börja lära sig		rodzice
95. Ascendentes börja lära sig		wstępni, ascendenci
96. Descendentes börja lära sig		zstępni, descendenci
97. Cognatus börja lära sig		pokrewieństwo krwi (spokrewniony rodzeństwo rodziców, kuzynostwo)
98. Affinis börja lära sig		powinowactwo (relacja pomiędzy jednym z małżonków, a krewnymi drugiego małżonka)
99. Persona börja lära sig		osoba ludzka
100. Mater börja lära sig		matka
101. Mater semper certa est börja lära sig		matka jest zawsze pewna
102. Pater börja lära sig		ojciec
103. Pater est quem nuptiae demonstrat börja lära sig		ojcem jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo
104. Quia semper certa est, etiam si volgo conceperit: pater vero is est, quem nuptiae demonstrant. (...) börja lära sig		ponieważ ta zawsze jest pewna, nawet jeśli pocznie nie z prawego łoża, ojciec jest zaś to ten, na którego wskazuje małżeństwo
105. Obligatio est vinculum iuris, quo necessitate adstringimur alicuius solvendae rei secundum nostrae civitatis iuria börja lära sig		zobowiązanie jest węzłem prawnym, który zmusza nas do świadczenia czegoś zgodnie z prawami naszego państwa
106. Creditor börja lära sig		wierzyciel
107. Debitor börja lära sig		dłużnik
108. Obligatio ex contractu börja lära sig		zobowiązanie umowne (dwie strony umówiły się na określone świadczenia)
109. Obligatio ex delicto börja lära sig		zobowiązanie z czynu niedozwolonego (zobowiązanie deliktowe)
110. Obligatio quasi ex contractu börja lära sig		zobowiązanie jak gdyby z zobowiązania umownego (np. spłata nadwyżkowej raty kredytu, bezpodstawne wzbogacenie)
111. Obligatio quasi ex delicto börja lära sig		zobowiązanie jak gdyby z czynu niedozwolonego (np. gdy mój pies pogryzł jakąś osobę)
112. Obligatio ex lege börja lära sig		zobowiązanie z mocy samego prawa
114. Obligatio civilis börja lära sig		zobowiązanie cywilne (jest to takie zobowiązanie, którego spełnienia można domagać się na drodze sądowej)
115. Obligatio in solidum börja lära sig		solidarność niewłaściwa (po stronie zobowiązanej występuje kilku dłużników, z których każdy może spełnić świadczenie co uwalnia pozostałych)
116. Obligatio pro rata börja lära sig		zobowiązanie podzielone na części – reguła w prawie rzymskim
117. Causa börja lära sig		przyczyna prawna (to cel społecznogospodarczy, od którego istnienia określony porządek prawny uzależnia skuteczność oświadczenia woli)
118. Causa obligandi vel acquirendi börja lära sig		celem jest nabycie prawa lub innej korzyści majątkowej przez dokonującego przysporzenia
119. Causa solvendi börja lära sig		składający oświadczenie zmierza do rozwiązania węzła obligacyjnego (zwrot pożyczki)
120. Causa donandi börja lära sig		składający oświadczenie woli zmierza do bezpłatnego dokonania przysporzenia majątkowego na rzecz kontrahenta (darowizna)
121. Iusta causa traditionis börja lära sig		słuszna podstawa przeniesienia posiadania (dotychczasowy posiadacz przekazuje własność nowemu posiadaczowi przeniesienie odbywa się w oparciu o akceptowalną przez prawo podstawę)
122. Iusta causa possidendi börja lära sig		słuszna/godziwa przyczyna objęcia w posiadanie (podstawa do wejścia w posiadanie przez zasiedzenie)
123. Causa criminalis börja lära sig		sprawa kryminalna
124. Causa civilis börja lära sig		sprawa cywilna
125. Culpa börja lära sig		wina
126. Culpa in custodiendo börja lära sig		wina w nadzorze (możliwość przypisania odpowiedzialności za czyny innych osób
127. Culpa in eligendo börja lära sig		wina w wyborze (np. odpowiedzialność za winy podwykonawców)
128. Neglegentia börja lära sig		sytuacja w której sprawca, wyraził szkodę, chociaż tej szkody nie chciał wyrządzić; wina nieumyślna
129. Dolus börja lära sig		zły zamiar, podstęp (sprawca który chce wyrządzić szkodę wina umyślna)
130. Culpa lata börja lära sig		grube niedbalstwo (niezrozumienie tego, co wszyscy rozumieją)
131. Culpa levis börja lära sig		lżejsze niedbalstwo
132. Culpa in concreto börja lära sig		niedołożenie staranności takiej, jak w swoich własnych sprawach
133. Culpa in abstracto börja lära sig		porównanie staranności sprawcy szkody, z jakąś hipotetyczną starannością jakiej należałoby dołożyć
134. Culpa in contrahendo börja lära sig		niestaranność w fazie zawierania/negocjowania umowy (np. rozpoczęcie negocjacji bez zamiaru zawarcia umowy)
135. Dolus premeditatus börja lära sig		popełnienie czynu w sposób zaplanowany
136. Dolus repentinus börja lära sig		popełnienie czynu w sposób raptowny (nie planował, ale uczynił)
137. Dolus subsequens börja lära sig		zamiar następczy (podjęcie działania w celu osiągnięcia rezultatu i w czasie jego realizacji dokonanie rzeczy, które nie były planowane
138. Dolus directus börja lära sig		zamiar bezpośredni (ktoś podjął działanie, zmierzające bezpośrednio do wywołania określonego nagannego lub przestępnego skutku)
139. Dolus coloratus börja lära sig		zły zamiar zabarwiony (używany, żeby wskazać, iż nagannemu działaniu sprawcy towarzyszyło jakieś szczególne zabarwienie emocjonalne)
140. Dolus evetualis börja lära sig		zamiar ewentualny (sprawca wie, że jego działanie może wywołać określony skutek i on się z nim godzi podpala dom wiedząc, że są w nim osoby, które nie mogę go samodzielnie opuścić)
141. Volenti non fit iniuria börja lära sig		Chcącemu nie dzieje się krzywda
142. Casus börja lära sig		przypadek
143. Casus fortuitus börja lära sig		przypadek nadzwyczajny (czysto losowy)
144. Casus mixtus börja lära sig		przypadek mieszany (kiedy szkoda jest następstwem zdarzenia losowego, ale jest ona następstwem niedbalstwa)
145. Casus a nullo praestantur börja lära sig		za zdarzenie z powodu przypadku nikt nie jest zobowiązany do świadczenia (od nikogo nie można domagać się odszkodowania)
146. Casus sentit dominus börja lära sig		zdarzenie przypadkowe dotyka właściciela (konsekwencje zdarzeń przypadkowych ponosi właściciel)
147. Vis maior / vis absoluta / vis börja lära sig		siła wyższa
148. Periculum börja lära sig		ryzyko
149. Periculum locatoris börja lära sig		ryzyko wynajmującego
150. Periculum debitoris börja lära sig		ryzyko dłużnika (ryzyko ponosi dłużnik)
151. Periculum in mora börja lära sig		ryzyko w okresie zwłoki (zwłoka stan kiedy strona w terminie nie wykonała swoich obowiązków)
152. Lucrum cessans börja lära sig		utracone korzyści
153. Damnum emergens börja lära sig		rzeczywisty uszczerbek majątkowy
154. Damnum börja lära sig		szkoda
155. Damnum compensare börja lära sig		naprawianie szkody
156. Solutio börja lära sig		prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika
157. Datio in solutum börja lära sig		sytuacja kiedy dłużnik za zgodą wierzyciela świadczy mu coś innego niż wynika z treści zobowiązania
158. Solutio + res börja lära sig		prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem rzeczy (czy świadczył to co powinien świadczyć)
159. Solutio + tempus börja lära sig		prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem czasu (czy we właściwym czasie wykonał zobowiązanie)
160. Solutio + locum börja lära sig		prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem miejsca (czy we właściwym miejscu wykonał zobowiązanie)
161. Obligatio alternativa börja lära sig		zobowiązanie alternatywne/przemienne; zobowiązanie, którego wykonanie polega na tym, że dłużnik może spełnić jedno z kilku alternatywnych świadczeń
162. Solutio börja lära sig		świadczenie
163. Facultas alternativa börja lära sig		upoważnienie przemienne; polega na tym, że dłużnik może zwolnić się od swojego zobowiązania, spełniając inne świadczenie
164. Mora börja lära sig		zwłoka
165. Mora debitoris = mora solvendi börja lära sig		zwłoka dłużnika (określa sytuacje, kiedy dłużnik nie wykonał zobowiązania w prawidłowo ustalonym terminie)
166. Interpellatio börja lära sig		wezwanie
167. Mora ex rei fit börja lära sig		zwłoka wynika z samego stanu rzeczy (z treści umowy wynika, kiedy dane świadczenie ma być wykonane i automatycznie jeśli nie zostanie wykonane to bez wezwania ma miejsce zwłoka)
168. Fur semper moram facere videtur börja lära sig		Złodziej postrzegany jest zawsze jako będący w zwłoce
169. Perpetuatio obligationis börja lära sig		dosł. Uwiecznienie zobowiązania Przeniesienie ryzyka
171. Utile per inutile non vitiatur börja lära sig		to, co jest skuteczne, nie doznaje uszczerbku ze strony tego, co jest nieskuteczne (Dotyczy problemu częściowej nieważności czynności prawnej. Częściowa nieważność czynności nie powoduje całkowitej nieważności te czynności)
172. Quod ab initio vitiosum est, non potest tractu temporis convalescere börja lära sig		To, co od początku jest wadliwe, nie może być uzdrowione z upływem czasu
173. Ratihabitio mandato comparatur börja lära sig		potwierdzenie równa się zleceniu
174. Contractus ab initio voluntatis est, ex post facto necessitatis börja lära sig		Zawarcie kontraktu jest dobrowolne, lecz wykonanie przymusowe
175. Contractus bilateralis börja lära sig		umowa dwustronna (wyraźnie rozdzielamy dwie strony o odmiennych interesach)
176. Contractus multilateralis börja lära sig		umowa wielostronna (np. umowa spółki prawa cywilnego)
177. Contractus innominatus börja lära sig		brak zaskarżalności w prawie rzymskim
178. Contractus vitalitus börja lära sig		umowa aż do śmierci jednej ze stron, umowa dożywotnia
179. Essentialia contractus börja lära sig		przedmiotowo istotne składniki treści kontraktu
181. Accidentalia contractus börja lära sig		nie wpływają na istotę kontraktu (np. na to, czy daną umowę uznamy za umowę sprzedaży czy najmu), jednakże mocą woli stron zostały podniesione do rangi istotnych (np. termin, warunek, polecenie)
182. Pacta sunt servanda börja lära sig		umów należy dotrzymywać
183. Rebus sic stantibus [omnis contractus intellegitur] börja lära sig		dosł. ‘ponieważ sprawy przybrały taki obrót’ każda umowa jest pojmowana jako obowiązująca tylko w danych, oznaczonych warunkach; wszelkie umowy są rozumiane w określonym stanie rzeczy
184. Impossibilium nulla obligatio est börja lära sig		Nie ma zobowiązania, gdy [świadczenie] jest niemożliwe
185. Ex maleficio non oritur contractus börja lära sig		Kontrakt nie rodzi się z czynu bezprawnego
186. Contractus stricti iuris börja lära sig		umowa ścisłego prawa (przy której wykonaniu rygorystycznie trzymamy się treści umowy ustalonej przez strony umowy)
187. Contractus bonae fidei börja lära sig		umowa dobrej wiary (charakteryzuje się tym, że przy ustalaniu ich treści sąd ma pole swobodnej oceny)
188. Bona fides börja lära sig		dobra wiara (zasady współżycia społecznego)
189. Mala fides börja lära sig		zła wiara
190. Venire contra factum proprium nemini licet börja lära sig		nie wolno występować przeciwko temu, co wynika z własnych czynów
191. Tu patere legem quam fecisti börja lära sig		powinieneś przestrzegać prawa, które uczyniłeś
192. Turpitudinem suam allegans nemo audiatur börja lära sig		Powołujący się na własny występek nie będzie wysłuchany
193. Dolo facit qui petit quod redditurus est börja lära sig		Działa podstępnie ten, kto żąda tego, co będzie musiał zwrócić
194. In conventionibus contrahentium voluntas potius quam verba spectanda sunt börja lära sig		W umowach bardziej uwzględnia się zamiar stron, niż dosłowne brzmienie
195. In ambiguitas contra stipulatorem börja lära sig		wątpliwości tłumaczy się na niekorzyść tego, kto złożył oświadczenie w sposób niejasny
196. In contractibus tacite insunt, quae sunt moris et consuetudinis börja lära sig		w umowach zawierają się milcząco także wymagania wynikające z obyczajów i zwyczaju
197. Actio negatoria börja lära sig		uprawnienie właściciela do tego aby inne osoby zaniechały takich zachowań, które stanowią zakłócenie spokojnego korzystania z jego własności
198. Rei vindicatio börja lära sig		skarga wydobywcza (uprawnienie właściciela do odebrania jego rzeczy od każdego kto nią faktycznie włada bez uzasadnienia prawnego do wydobycia)
199. Superficies solo cedit börja lära sig		to, co znajduje się na powierzchni, przypada gruntowi
200. Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse habet börja lära sig		Nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw, niż sam posiada
201. Proprietas börja lära sig		własność
202. Animus börja lära sig		zamiar polegający na traktowaniu rzeczy jako swojej
203. Corpus börja lära sig		materialne władanie rzeczą
204. Bonae fidei possessor börja lära sig		posiadacz w dobrej wierze (ten, który wszedł w faktyczne władanie w usprawiedliwionym przekonaniu, że nie narusza niczyich uprawnień)
205. Malae fidei possesor börja lära sig		posiadacz w złej wierze (ten, który wszedł w faktyczne władanie wiedział, że narusza czyjeś uprawnienia)
206. Melior est condicio possidentis börja lära sig		w jednakowej sytuacji lepsza jest pozycja posiadacza
207. Mala fides supervieniens non nocet börja lära sig		późniejsza zła wiara nie szkodzi (jeżeli ktoś jest posiadaczem w dobrej wierze, a później dowiedział się, że narusza cudze uprawnienia, to nadal jest posiadaczem danej rzeczy sytuacja charakterystyczna dla nieruchomości, w szczególności dla zasiedzenia)
208. Mala fides superveniens nocet börja lära sig		późniejsza zła wiara szkodzi (charakterystyczne dla ruchomości
209. Servitus in faciendo consistere nequit börja lära sig		służebność nie może polegać na działaniu
210. Servitutes börja lära sig		służebności
211. Servitutibus civiliter utendum est börja lära sig		służebności należy wykonywać oględnie
212. Nulli res sua servit börja lära sig		nie można mieć służebności na własnej rzeczy
213. Ex testamento börja lära sig		powołanie do dziedziczenia oparte na testamencie
214. Ab intestato börja lära sig		dziedziczenie beztestamentowe (dziedziczenie ustawowe)
215. Contra tabulas börja lära sig		dziedziczenie przeciwtestamentowe (dziedziczenie przez osoby najbliższe spadkodawcy, które zostały pominięte w testamencie zachowek)
216. Hereditas nihil aliud est, quam successio in universum ius quod defunctus habuerit börja lära sig		spadkobranie to nic innego niż sukcesja w całość praw zmarłego
217. Nemo pro parte testatus, pro parte intestatus decedere potest börja lära sig		Nikt nie może umrzeć pozostawiając dziedzica do części spadku, część zaś beztestamentowo
218. Testamentum börja lära sig		testament
219. Testamentum allographum börja lära sig		testament alograficzny (testament sporządzony ustnie w obecności świadków)
220. Testamentum holographum börja lära sig		testament holograficzny (testament pisemny sporządzony w całości własnoręcznie)
221. Testamentum ruptum börja lära sig		testament, który utracił prawną skuteczność (testament nieważny)
222. Testamentum militum börja lära sig		testament wojskowy
223. Ambulatoria (enim) est voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum börja lära sig		zmienna jest (zatem) wola zmarłego aż do samego kresu życia
224. Falsa demonstratio non nocet börja lära sig		fałszywe oznaczenie nie szkodzi
225. Imperium börja lära sig		uprawnienia władcze (magistratury rzymskie, wojskowość), ale też struktura polityczna, władająca na wielkim obszarze terytorialnym
226. Regnum börja lära sig		władza, rządy
227. Iudicium börja lära sig		sąd, ale też wyrok, proces
228. Administratio börja lära sig		administracja (pomoc; służebny charakter)
229. Actor börja lära sig		powód/oskarżyciel
230. Reus börja lära sig		pozwany/oskarżony
231. Actor sequitur forum rei börja lära sig		powód idzie za sądem pozwanego
232. Forum est ubi domicilium est börja lära sig		miejscem sporu jest sąd miejsca zamieszkania (pozwanego)
233. Cognitio extra ordinem börja lära sig		proces rzymsko kanoniczny, proces cywilny, proces inkwizycyjny, proces mieszany
234. Nemo iudex sine actore börja lära sig		nie ma sędziego bez powoda (nie prowadzi się postępowania jeśli nie została złożona skarga)
235. Actiones semel inclusae judicio salvae permanent /lis pendens börja lära sig		skargi raz wytoczone powodują stan sprawy zawisłej
236. Actio quaelibet in via sua börja lära sig		każda skarga ma właściwą sobie drogę (jest rozpatrywana samodzielnie)
237. Actio personalis moritur cum persona börja lära sig		roszczenie o charakterze ściśle osobistym wygasa ze śmiercią osoby której dotyczy
238. Delicta perentium liberis non nocent börja lära sig		przestępstwa rodziców nie szkodzą dzieciom (karne też)
239. Actio semel extincta non reviviscit börja lära sig		roszczenie raz wygasłe nie odżywa
240. Res iudicata börja lära sig		rzecz osądzona
241. Ne bis in idem börja lära sig		nie dwa razy za to samo (zakaz powtórnego karania)
242. Res iudicata pro veritate accipitur börja lära sig		prawomocny wyrok przyjmuje się jako prawdę (wiążące)
243. Actor non condemnatur börja lära sig		powód nie może być zasądzony
244. Nemo tenetur seipsum accusare börja lära sig		nikt nie jest zobowiązany do oskarżenia samego siebie
245. Actori incumbit probatio börja lära sig		Na powodzie spoczywa ciężar dowodu
246. Actori incumbit onus probandi börja lära sig		ciężar dowodu spoczywa na powodzie
247. Ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat börja lära sig		ciężar dowodu spoczywa na tym kto twierdzi, a nie na tym kto zaprzecza
248. Reus exceptiendo fit actor börja lära sig		podniesienie przez pozwanego zarzutu czyni go powodem
249. Reus in exceptione actor est börja lära sig		pozwany w zakresie podniesionego zarzutu jest powodem (tj. na nim spoczywa ciężar dowodu)
250. Non debet actori licere, quod reo non permittur börja lära sig		Powodowi nie wolno tego, na co nie pozwala się pozwanemu
251. Audiatur et altera pars börja lära sig		należy wysłuchać także drugiej strony
252. Iura novit curia börja lära sig		sąd zna prawo
253. Ubi ius ibi remedium börja lära sig		gdzie prawo, tam i środek (do jego realizacji)
254. Iudicis est ius dicere, non dare börja lära sig		zadaniem sędziego jego stosowanie a nie tworzenie prawa
255. Iudex non calculat börja lära sig		sędzia nie kalkuluje
257. Iudex suspectus börja lära sig		sędzia podejrzany
258. Iudicium non debet esse illusorium börja lära sig		wyrok nie powinien być pozorny
259. Nemo est iudex in propria causa börja lära sig		Nikt nie jest sędzią we własnej sprawie
260. Nemo iudex sine actore börja lära sig		Nie ma sędziego bez powoda
261. Ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat börja lära sig		Ciężar dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie na tym, kto zaprzecza
262. In dubio pro reo börja lära sig		w razie wątpliwości na korzyść oskarżonego
263. In dubio semper id, quod minus est, debetur börja lära sig		w wypadku wątpliwości, wymagane jest to co mniejsze
264. Iudex non dedit plus, quam quod petens ipse requirit / ne ultra petita börja lära sig		sędzia nie może zasądzić ponad żądanie powoda
265. Reformatio in peius iudici apellatio non licet börja lära sig		Sądowi apelacyjnemu nie wolno zmienić wyroku na niekorzyść zasądzonego
266. Reformationis in peius börja lära sig		pogorszenie sytuacji skazanego w wyniku wyroku zapadłego w postępowaniu odwoławczym
267. Ubi societas, ibi ius börja lära sig		gdzie społeczeństwo, tak i prawo (różne źródła antyczne)
268. Auctoritas, non veritas facit legem börja lära sig		władza a nie prawda jest źródłem prawa
269. Lex facit regem börja lära sig		prawo czyni króla
270. Fortior est custodia legis quam hominis börja lära sig		silniejsza jest ochrona prawna niż ludzka
271. De minimis non curat praetor börja lära sig		pretor (władza) nie zajmuje się błahostkami
272. De minimis non curat lex börja lära sig		prawo nie zajmuje się błahostkami (forma anglosaska)
273. Iustitia nemini neganda börja lära sig		nikomu nie należy odmawiać sprawiedliwości
274. Nulla taxatio sine representatione börja lära sig		nie ma opodatkowania bez demokratycznego umocowania
275. Fiscus sepmer locuples solvendo börja lära sig		skarb państwa jest zawsze wypłacalny
276. In tributis non admittur compensatio börja lära sig		w przypadkach długów podatkowych nie dopuszcza się potrącenia
277. Quod semel sumpsit, fiscus numquam reddit börja lära sig		skarb państwa nigdy nie oddaje tego, co raz przyjął
278. Ius canonicum börja lära sig		prawo kanoniczne
279. Argumentum a fortiori börja lära sig		wnioskowanie z uzasadnienia słabszego na silniejsze w oparciu o założenie konsekwencji ocen prawodawcy
280. Argumentum a maiori ad minus börja lära sig		(wnioskowanie z większego na mniejsze) jeśli komuś nakazano (lub dozwolono) czynić więcej, to nakazano (lub dozwolono) mu i mniej
281. Argumentum a minori ad maius börja lära sig		(wnioskowanie z mniejszego na większe) — jeśli zakazano komuś czynić mniej to tym bardziej zakazano mu i więcej.
282. Argument ab exemplo börja lära sig		argument z przykładu, odwołujący się do przykładu
283. Argument ad absurdum börja lära sig		argument odwołujący się do absurdu
284. Argumentum a rerum natura börja lära sig		argument z natury rzeczy
285. Argumentum a loco communi börja lära sig		argument z rzeczy wspólnych
286. Argument a loco speciali börja lära sig		argument z miejsc specjalnych
287. Argument a cohaerentia börja lära sig		argument ze spójności
288. Argument a completudine börja lära sig		argumentacja odwołująca się do zupełności systemu prawa
289. Ratio legis börja lära sig		cel konkretnej sprawy
290. Ratio iuris börja lära sig		cel prawa, porządku prawnego
291. Ratio legis est anima legis börja lära sig		sens ustawy jest jej duszą
292. Nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet börja lära sig		nikt nie może przenieść na drugą osobę więcej praw, aniżeli sam posiada
293. Accessio cedit principali börja lära sig		rzecz przyłączona dzieli los rzeczy głównej
294. Ambiguitas contra stipulatorem börja lära sig		sformułowania dwuznaczne rozumieć należy przeciw składającemu oświadczenie
295. Ambulatoria est voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum börja lära sig		Wola spadkodawcy może być zmieniona aż do ostatniego tchnienia
296. Dies interpelat pro homine börja lära sig		termin wzywa za człowieka
297. Dolus omnimodo puniatur börja lära sig		podstęp jest karany w każdym przypadku
298. Emptio tollit locatum börja lära sig		kupno przekreśla najem
299. In contractibus tacite insunt, quae sunt moris et consuetudinis börja lära sig		w umowach jest milcząco zawarte to, co stanowi zwyczaj i obyczaj
300. Male iure nostro uti non debemus börja lära sig		nie powinniścmy źle używać naszego prawa
302. Nasciturus pro iam nato habetur quotiens de commodis eius agitur börja lära sig		dziecko poczęte uważa się za urodzone ilekroć chodzi o jego korzyść
303. Qui tacet, consentire videtur ubi loqui potuit et debuit börja lära sig		Kto milczy, ten zdaje się zgadzać gdy ktoś mógł i powinien był mówić
304. Rebus sic stantibus [omnis contractus intellegitur] börja lära sig		każda umowa jest pojmowana jako obowiązująca tylko w danych, oznaczonych warunkach
305. Semel heres semper heres börja lära sig		kto raz zostanie dziedzicem pozostaje nim na zawsze
306. Tutor rem pupili emere non potest börja lära sig		opiekun nie może nabyć rzeczy osoby poddanej jego opiece
307. Vim vi repellere licet börja lära sig		siłę wolno odeprzeć siłą
308. Accessio börja lära sig		akcesja
309. Actus börja lära sig		akta
310. Adoptio börja lära sig		adopcja, przysposobienie
311. Apellatio börja lära sig		apelacja
312. Cautio börja lära sig		kaucja, zabezpieczenie
313. Cessio börja lära sig		cesja, przeniesienie wierzytelności
314. Clausula börja lära sig		klauzula
315. Compensatio börja lära sig		kompensacja, potrącenie
316. Contractus börja lära sig		kontrakt
317. Donatio börja lära sig		darowizna
318. Exceptio börja lära sig		wyjątek
319. Depositum börja lära sig		depozyt, przechowanie
320. Delictum börja lära sig		delikt, czyn niedozwolony
321. Vindicatio börja lära sig		windykacja
322. Inventarium börja lära sig		inwentarz
323. Legalis börja lära sig		legalny, prawny
324. Legtum börja lära sig		legat, zapis
325. Mandatum börja lära sig		mandat, zlecenie
326. Novatio börja lära sig		nowacja, odnowienie
327. Occupatio börja lära sig		zawłaszczenie, okupacja
328. Pactum börja lära sig		pakt, umowa
329. Poena börja lära sig		kara
330. Precarium börja lära sig		prekarium
331. Prohibitio börja lära sig		zakaz
332. Promulgatio börja lära sig		promulgacja
333. Provincia börja lära sig		prowincja
334. Privatus börja lära sig		prywatny
335. Publicus börja lära sig		publiczny
336. Restitutio börja lära sig		restytucja
337. Sanctio börja lära sig		sankcja
338. Successio börja lära sig		sukcesja
339. Ius publicum börja lära sig		prawo publiczne
340. Nasciturus börja lära sig		mający się narodzić (oznacza dziecko poczęte, ale jeszcze nie urodzone)
341. De in ius vocando börja lära sig		o wezwaniu do sądu

Łacina paremie (długie bez opisu)

Du måste vara inloggad för att skriva en kommentar.

mer