14. Podmioty prawa

podmiot prawa

osoba lub zorganizowana grupa osób, która może być nosicielem praw i obowiązków - o tym kto nim jest decydują normy prawne

osoba fizyczna

każdy człowiek

zdolność prawna

zdolność do bycia nosicielem praw i obowiązków, nabywana w chwili narodzin (wyjątkowo jako nasciturus), tracona w chwili śmierci lub sądowego uznania za zmarłego

zdolność do czynności prawnych

zdolność do dokonywania czynności konwencjonalnych przez które można nabyć lub utracić określone prawa i obowiązki

rodzaje zdolności do czynności prawnych

1 pełna 2 ograniczona 3 brak

pełna zdolność do czynności prawnych

posiadają ją osoby, które ukończyły 18 lat i nie są ubezwłasnowolnione - mogą dokonywać wszelkich dopuszczalnych przez prawo czynności prawnych

ograniczona zdolność do czynności prawnych

posiadają ją osoby 13-18 lat oraz ubezwłasnowolnione częściowo, dokonują pewnych czynności tylko za zgodą przedstawicieli ustawowych

brak zdolności do czynności prawnych

osoby poniżej 13 lat i całkowicie ubezwłasnowolnione, w ich imieniu czynności dokonują ustawowi przedstawiciele (poza sprawami codziennymi)

przesłanki ubezwłasnowolnienia całkowitego

1 choroba psychiczna 2 niedorozwój umysłowy 3 inne zaburzenia (np. alkoholizm) - taki poziom, że uniemożliwiają podejmowanie decyzji

osoba prawna

jednostka organizacyjna, konstruowana przez normy prawne na wzór osób fizycznych i wyposażona przez nie w zdolność prawną i do czynności prawnych

podział osób prawnych ze względu na zadania

1 trudniące się działalnościa gospodarczą 2 zajmujące się realizacją celów społecznych

korporacja

osoba prawna, która powstała w wyniku zorganizowania się pewnej liczby osób fizycznych i zmierzająca do osiągnięcia określonego wspólnego celu

zakład

osoba prawna, której powstanie, cel, rodzaj i sposób działalności zostają określone przez założyciela w statucie, przy czym założyciel wyodrębnia i przeznacza określony majątek na działalność owego zakładu.

podział osób prawnych ze względu na powiązania

1 państwowe osoby prawne 2 komunalne osoby prawne 3 prywatne osoby prawne

tryby powstawania osób prawnych

1 erekcyjny 2 koncesyjny 3 rejestracyjny

tryb erekcyjny

tryb powstania osoby prawnej, który polega na powołaniu osoby prawnej aktem państwowym, z inicjatywy władzy państwowej

tryb koncesyjny

tryb powstania osoby prawnej, który polega na tym, że osoba prawna jest tworzona na podstawie inicjatywy założycieli, pod warunkiem uzyskania zezwolenia ze strony organu państwa. Wydanie zezwolenia zależy od uznania organu państwa;

tryb rejestracyjny

jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z wpisaniem do rejestru osób prawnych prowadzonych przez organ państwa, decyzja o wpisie do rejestru zależy od spełnienia warunków wskazanych w przepisach prawnych

sposoby likwidacji osoby prawnej

1 decyzja kompetentnego organu osoby prawnej 2 decyzja kompetentnego organu państwa 3 ogłoszenie upadłości